[BeSte]

Platon Antik Çağ Yunan felsefesindeki filozoflardandır ve Sokrates’in öğrencisi olarak bilinir. Kendisi de Aristoteles’in hocalığını yapmıştır. Eflatun olarak da bilinen Platon batı dünyasının düşünce tarzını oluşturan ilk filozof kabul edilir. Batıdaki ilk yüksek öğrenim kurumu olan Atina Akademisini kurmuştur. Materyalist görüşleri tüm dünyayı etkilemiştir. Eserlerini diyaloglar şeklinde kalem almıştır ve çoğunlukla Sokrates’in ağzından fikirlerini dile getirmiştir.

Eserlerini düşünsel ürünlerle süslemiş ve ustaca bir şiirsel anlatım kullanmıştır. İlkçağ felsefesinin dönüm noktası olarak görülen filozof İslam düşünce dünyasında da Yeni Eflatunculuk akımını başlatmıştır.

Platon’un Hayatı
MÖ 427 yılında doğmuş olan Platon Atina’ lı bir ailenin çocuğudur. Çocukluğu genel olarak aristokratik bir çevre içinde şekillenmiştir. Edebiyata, sanata ve felsefeye yakın olmuştur. Gençliğinin büyük bir kısmı Pelaponnes Savaşlarına denk gelmiştir.

Savaşla erken yaşta tanışması ve demokrasini yönetimi hakkındaki fikirleri onu siyasal hayattan uzak tutmuştur. Devlet yönetimine eleştiriler yaptığı zamanlar olmuştur. Atina’nın düşünce dünyasını etkileyen hocası Sokrates devlet tarafından suçlu bulunup idam edilmiştir.

Platon’un eseri olan Sokrates’in Savunması onun ağzından yaptığı konuşmayı aktarır. Mısır, İtalya gibi birçok bölgeyi gezip kendini geliştirmiştir. Atina’da kurduğu Akademi’de birçok felsefi konu ve bilimsel tartışma yapmıştır. Kendisi de Aristotales’ e okulda hocalık yapmıştır. Aralarında üretken bir diyalog gelişmiştir. Akademi’deki etkinliğini MÖ 348 civarındaki ölümüne kadar sürdürdü.

Platon’un Düşünceleri
Platon’un fikirleri beş önemli kuram içerisinde toplanabilir. Bunlar bilgi, idealar, evren doğum, ruhun ölümsüzlüğü ve devlettir. Platon ve hocası Sokrates’e göre hayatını yetkin yaşamak ve mutlu olmak felsefenin temeldeki amacıdır. Yetkin bir hayat sürmek için ahlaklı olmak gereklidir.

Hem Platon hem de Sokrates gerçek bir ahlakçı olarak yaşamlarını sürdürmüştür. Her ikisi de kuramlarında ve düşüncelerinde etik değerleri irdelemişlerdir. Platon için erdemli olmanın temelinde bilgi vardır ve onun özü idealar kavramıdır.

Erdemin gerekçesi evrendoğum, güvencesi ölümsüzlük ve hayattaki sığınağı ise devlet kavramı olmalıdır. Ünlü idealar Kuramı onun bilgi anlayışından ortaya çıkmıştır. Bu kuramın içinde hem mantık hem de metafizik vardır.

Platon’un İdealar Kuramı
Filozofoun en önemli kurmalarından biri olan İdealar kuramında idealar dünyası ve duyular dünyası şeklinde iki ayrı varlık dünyası olduğunu söyler. Zihnimizin algıladığı evrenin gerçek bilgiye ulaşabileceğini öne sürer. Duyularımız yoluyla algıladığımız evrendeki varlıkların görünüşü ve aslında bu görünüşün ardında olan gerçeklik ve doğruluk önemlidir.

Algılayabildiğimiz gerçeklik ismi verilen bu durum bizim idealar ve duyular arasındaki ilişkimizi temsil eder. İdealar belli bir zaman ya da mekanla bağlantılı değildir. İdealar evreni düzenli bir kozmostur. İdealar sisteminin tepe noktasında varlık ideası bulunur.

Varlık sabit şekilde kabul edilir. Platon bu kuramını mağara metaforu ile anlatır. Bir mağaranın içinde sırtları girişe dönük şekilde olan kişiler düşünelim. Bu kişiler güneşi hiç görmezler ama kendi gölgelerini görürler. Bu kişiler gölgeleri ve ışığı gerçek olarak algılar. Oysa gerçek olan güneş ve kendisidir.

Platon’un Eserleri
Platon’un eserleri kronolojik olarak üç ana döneme ayrılabilir. İlk grup olan Sokratik dönem eserlerinde hocası olan Sokrates’in etkisinin yoğun şekilde hissedilir. Bu döneme ait eserler şunlardır:

· Savunma
· Kriton
· İon
· Lakhes
· Kharmides
· Euthyphron
· Lysis
· Devlet’in 1. Kitabı
İkinci dönemde hocasının dünyasından ayrılıp özgün fikirler geliştirmeye başlar ve olgunluk çağına ulaşır. Bu döneme ait eserler şunlardır:

· Protagoras
· Gorgias
· Menon
· Euthydemos
· Kratylos
· Symposium,
· Phaidon,
· Devlet
· Phaedrus
Son dönemi ise yaşlılığına denk gelir. Bu eserlerde kendi öğretilerini sorgulamaya ve sınamaya başlar. Bu dönemin eserleri şunlardır:

· Theaetetos,
· Parmenides,
· Sophist,
· Devlet Adamı,
· Philebos,
· Timaios
· Yasalar